ПАЭМА ПРА ПРЫГАЖОСЦЬ

 

Уступ

 

Уступ паэмы адмысловы:

Сябрам паабяцаем штосьцi

З натхненнем выбiраем словы,

Каб расказаць аб Прыгажосцi!

 

Калi не спiцца, ў разважаннях,

I перадумаеш шмат дум,

Якiх затым не ўспомнiш ўраннi, –

Бо большасць – непатрэбны тлум.

 

Але калi найшло натхненне,

I ўжо назад няма хады,

Тады сцiскаецца iмгненне

I недалёка да бяды!

 

Патрэбна сказамi акрэслiць

Падказкi Неба самаго,

I неабходна справу здзейснiць

Без страты слова аднаго.

 

Патрэба Прыгажосцi

 

Жадаюць людзi Прыгажосцi

Для разнастайнасцi жыцця?

Чакання час прыдатным госцем

Зыходзiць супраць забыцця.

 

З’яўляецца тварыць патрэба,

З той думкай людзi шмат змаглi:

I недалёка ўжо да Неба –

Краса пануе на Зямлi.

 

Расце прыгожага жаданне

Насупраць недарэчных страт.

Нiбыта казачнае ранне,

Дзе незабыўных дзеяў шмат.

 

Яшчэ святло заўжды патрэбна

Насупраць цемры халадоў…

Убранства з золата i срэбра –

Там Прыгажосць пабачыш зноў.

Пачатак Прыгажосцi

 

Пачатак Прыгажосцi – дзецi

З вачыма, поўнымi падзей,

Няма важней у цэлым свеце

Iх шчабятання i надзей.

 

Учора ўнучка малявала

Да казкi фей i прыгажунь,

I аксамiтаў скрозь нямала –

Iм толькi добрае скажу.

 

Нiчога, што танклявы рукi,

А кветкi – з дом велічынёй,

З малюнка бачна льюцца гукi,

Ствараюць песенны настрой.

 

Сястрычка з ровара не ўпала –

I радасцi ўсiм цераз край,

А потым разам “выступалi” –

Артыстак здатных сустракай!

***********************

За падаўжэннем Прыгажосцi

Кладзецца шлях удалячынь –

Убачыцца святое штосьцi

Спараўдных вечных велiчынь.

 

Пошукi Прыгажосцi

 

Гайда, паедзем ўдалячынь

Шукаць пачатак Прыгажосцi!

Нямала iснуе прычын:

З замежжа запрашаюць ў госцi.

 

Спазнай цудоўныя краiны,

Дзе лета доўжыцца заўжды,

Знiкаюць дрэнныя навiны

Ў блакiтным колеры вады.

 

Ды розны там жыве народ

З сваiмi норавам i стылем,

I там нямерана выгод…

А мы заўжды ўзiмку стынем.

 

Але як зблiзку разабрацца,

То добра толькi тыдзень там:

Няпроста ў спёцы пратрымацца,

У вушы лезе тлумны гам.

 

Дадому хочацца вярнуцца:

Прыгожай думкаю здабыты,

З прытулкаў памяцi бяруцца

Прыроды роднай краявiды.

 

Прыгажосць Прыроды

 

Рака i лес ствараюць разам

Цуд непаўторнае красы,

Брыльянта ззянне ўбачыш часам

У светлых кропельках расы.

 

Калi уранку сядзіш з вудай

Цi з кошам крочыш па грыбы,

Не будзь у позiрку занудай –

I зразумееш шмат тады…

 

Прыгожае тварыць – задача,

Цi стрэнеш поспехi заўжды?

А у Прыроды скрозь удачы,

I без магчымасцi бяды.

 

На лузе кожная казюлька

Прыдатна ролi сваёй скача,

Красуецца у кветках зёлка…

Чаму не можа быць iначай?

 

Адказ i просты, i складаны:

Не iснуе бязглуздых спраў.

Калi прыгледзецца старанна –

Разумна Бог Сусвет ствараў!

 

Знаходзiў адпаведнасць месца

Для ролi кожнага гульца,

А Прыгажосць заўжды вядзецца

Ад Духа, Сына i Айца!

 

Пачуццё Прыгажосцi

 

Нядоўгi час квiтнее ружа,

I маладосцi век малы,

Узiмку сцюжу трэба здзюжыць,

Трымаць у думках сэнс былы.

 

Калi у зелянiне лета,

Спяваюць птушкi ўвышынi,

I сiлай Сонца свет сагрэты –

Здабыткi лета абдымi.

 

I празе светлай Прыгажосцi

Ў жаданнях варта панаваць,

З ёй з’явiцца Святое штосьцi,

Што потым станем шанаваць…

***************************

Прыгажосць усюды iснуе,

Трэба толькi пiльна прыглядзецца.

Дрэнна, калi часам не стае, –

Думка тая з роздумаў бярэцца!

 

Пасевы Прыгажосцi

 

Шукаў фiлосаф Прыгажосцi

У старадаўнiя часы,

Ад той пары ў курганах косцi

Ляжаць, зусiм не для красы.

 

Што засталося ад змаганняў,

Старанне згiнула дарма?

Iдэя шчасця толькi зданне,

I Вечнасцi зусiм няма?

 

Пiсалi мудрыя трактаты,

Сачылi пiльна над сабой,

Вось вынiк пошукаў заўзятых:

Выратаванне за Сяўбой…

 

I нi пры чым хiмiчны дослед,

I кроў змяi, i жар агню.

Здабыты быў надзейны досвед –

Парадай той не падману.

 

Пасеяць можна зерне, словы,

I думкi добрыя саджай!

Убачыш вынiк адмысловы –

Ўзрасце прыгожы ураджай

У выглядзе паэм i хлеба,

Паданняў, песень неблагiх:

Тых вынiкаў трымацца трэба,

Бо Прыгажосць яднае iх.

************************

Прыгожы выгляд мае агароджа,

Што ў Пецярбургу акружае Летнi сад…

Расцiць пасевы трэба асцярожна –

З зямлi нiшто не вернецца назад!

 

Прыгожыя Словы

 

Прыгожыя сказы на матчынай мове,

Народжанай продкамi з безлiччу год,

Адбiтак Прыроды у Велiчным Слове –

Праз мову адметнась трымае народ.

 

Прыгожыя Словы i сказ адмысловы

Знаходкай здаюцца пад вокладкай кнiг:

Прыгоды на моры, здабытак часовы…

Чытаем i марым пра шчасце услых.

 

Прыгожыя песнi спяваюць паэты,

Iх Словы iльюцца без кроплi маны,

Ад Сонца i Ветру бяруцца сюжэты

Як лепшыя лекi ад страт i вайны.

 

А цiхiя Словы мацней за праклёны,

За крыкi дарэмныя, лозунгаў бруд.

Крылатыя словы – смак мора салёны,

Сапраўдныя, быццам бы Княства Статут.

 

Паверце расказу пра вечную мару,

Спатканне чаканае, радасць сустрэч.

Не верце прарокам пра хуткую кару:

Сапраўдныя Словы – адвечная рэч.

******************************

Прыгожыя песнi – як лепшы здабытак,

У Словах пачуеш ратунак з бяды:

Ад Ганначкi Герман ёсць спеў незабыўны,

Высоцкi пра нас расказаў назаўжды.

 

Прыгожыя гукi

 

Знекуль гукi гукаем,

Чуем водгук на слых

I адказу чакаем

Ад гасцей дарагiх.

 

Гукi робяць не рукi –

Яны звеку жывуць,

Без падказу навукi

Прама ў сэрца плывуць.

 

Калi струны зайграюць,

Адгукнуцца ў душы,

Колер з сэнсам з’яднаюць –

Тады Песню пiшы.

 

Прыме Музыка словы,

Грэх iх раптам забыць,

I матыў адмысловы

Назаўжды загучыць.

 

У прыгожых палацах

Думка зноў ажыве,

Зможа вальсам назвацца…

Паланэзам плыве!

 

Прыгожая жанчына

 

У маладосцi ўсё прыгожа,

Як кожны дзень цiкавы з рання,

А iнакш i быць не можа,

Ёсць такiя назiраннi…

 

Тры дзяўчыны нам насустрач

I малюнак без маны:

З апiсаннем iснай рэчы:

Чым адметныя яны?

 

Пасярэдзỉне – прынцэса,

Погляд ясны на людзей,

Сама зграбнасць ỉ краса,

Быццам зроблена з надзей!

 

Справа – раптам спатыкнецца,

Потым подбегам ỉдзе.

Вам прыветна ўсмỉхнецца,

А сябровак ўбок вядзе.

 

Злева – цягнецца, бы стáра,

Ад астатнỉх адстае,

А на носе – акуляры…

Спрыту крыху не стае.

 

Але ўсе яны красунỉ,

Хай ỉм шчасцỉць у жыццỉ,

I на хлопцаў пашанцуе –

Адпаведнасць пар знайсцỉ!

************************

Жыцця надзейная апора

Жанчына сталай Прыгажосцi,

Няхай яе мiнае гора,

I ад яе не ходзяць “ў госцi”.

 

Колеры Прыгажосцi

 

Захавайце Прыгажосцi далi:

Летнi луг i дрэвы ля ракi,

З’явiцца жаданне бачыць далей,

Прыглядзецца пiльна з-пад рукi.

 

Вобразы за дальнiм гарызонтам

Прыплывуць пад сонцам залатым

З мэтай запаветнай збыцца потым…

Знiкнуць без карцiны, нiбы дым.

 

Недарэчны чорны колер ночы

Непатрэбен зараз i заўжды,

На малюнках не пабачаць вочы

Сэнсу адпаведны знак бяды.

 

А вясёлкi колеры адзначым,

Быццам песнi слушныя радкi,

Сапраўды, не можа быць iначай,

Гук прыгожых колераў такi…

***********************

Паглядзi дзiцячыя малюнкi

У наiўнай праўдзе, без лухты,

I спазнаеш колераў кiрункi,

Зразумееш Прыгажосць тады….

 

Прыгожая карцiна

 

Малюнак бачыцца прыгожым:

Партрэт, пейзаж, малы эцюд,

Iначай выглядаць не можа

З майстэрствам выкананы цуд.

 

Прыгожа злiтыя сумесна

Ўзнiкаюць вобразы i свет,

Мiж фарбаў iсцiна ўваскрэсла –

Ствараецца жыцця партрэт.

 

А дапаўняе сэнс усмешка –

Джаконда так з вякоў глядзiць,

Збываецца святое нешта –

Карцiна вечна стане жыць!

 

Прыгожыя людзi

Няхай добрым людзям багацця прыбудзе.

(народная прыказка)

Прыгожыя людзi ўсюды жывуць,

Зараз i ў колiшнiм часе,

Словы прыемныя можна пачуць

Ў павольным, разважлiвым сказе.

 

Падзяку скажу беларускай гаворцы

Без кроплі пагарды, дарэмнай маны,

Прыгожая праўда у словах ад сэрца –

Тутэйшыя людзi спрадвеку паны…

 

Прыгожыя працай i ласкай суседзяў,

Не ў нашай пародзе, каб розум муцiць,

Хоць часам нягоднiк i знойдзецца недзе –

Няма яму ласкi, i схрон не знайсцi.

 

Саромяцца часам сказаць пра пачуццi,

Iм зроду нягожа у блуд павярнуць.

За добрую справу ўдзячнасць адчуюць,

Спытайся пра плату – смяяцца пачнуць.

***************************

А Прыгажосць прыгожым людзям

Прыдатна кожнаю парой,

Няхай ў iх хаце Свята будзе

З дзiцячым смехам i гульнёй.

 

Выпрабаванне Прыгажосцi

 

Прыпомняцца часы цяжкiя

У лiхалецце i вайну:

Бацькi былi там маладыя –

Iх успамiнаў не мiну.

 

Няма ў забойстве апраўдання,

I Прыгажосцi быць не можа.

Вайна – пачвара, цемры зданне,

З калючым дротам агароджа…

 

Ў нечалавечых тых умовах

Што заставалася жывым:

Чытаць “трохкутнiк” з добрым словам,

Лiчыць за прывід чорны дым?

 

Ў траншэях музыкi чакалi,

Бо несла песня прагу жыць.

Там кроплi Прыгажосцi ажывалi,

Iх жах вайны не здольны засланiць.

***********************

Вясновы дзень со святам Перамогi

Аддзячыў за чаканне без Красы,

За франтавыя гразкiя дарогi,

Галодныя i сумныя часы.

 

Прыгажосць невыказная

 

Цi можна вызначыць праз сказы,

Дзе Прыгажосць пануе ўсюды?

Мо, ў казцы знойдуцца адказы,

I там дзiвiцца праўдзе буду?

 

Жар-Птушка ад людзей хавала

Скарб – невыказную красу,

Жадаючых было нямала,

Спаймаць дзяўчыну за касу.

 

Магчымасць выканаць жаданнi

Заўжды прывабна для людзей:

Задумаеш, прачнешся ўраннi –

I выкананне ёсць надзей!

 

Але цiкава ўбачыць далей

За межамi звычайных дзей,

Там Прыгажосць заўжды чакалi,

Як новых казачных падзей.

**************************

У курганé знайшлiся ўборы

Царыцы знiклага народу…

Стэп з неабсяжнаю прасторай

Ствараў Прыгожую Свабоду!

 

Незямная Прыгажосць

 

Нерукатворны вобраз Божай Мацi,

Заступнiцы за грэшную зямлю,

Каб баранiць людзей у кожнай хаце,

I перад ёю Боскай лiтасцi малю.

 

Няхай прыгожым стане гэта ранне,

I пройдзе дзень без здрады i маны:

Адбудзецца патрэбнае спатканне

I падарункам прыйдуць маладосцi сны.

 

Зноў дождж напоiць, сонейка сагрэе,

Каб колер зеляніны не зачах…

Прыбудзе людзям, хто чакаць умее,

I ўбачыцца сумленне у вачах.

 

А будзе Дабрыня памерам з мора

(залежна ад адказнасцi людзей) –

З жаданнямi сустрэнецца прастора

У Прыгажосцi будучых падзей.

********************************

Глядзiць Мадонна з Божым разуменнем,

Нясе выратаванне ад бяды,

I знiкне недарэчнае сумненне:

Нам Прыгажосць патрэбна назаўжды.

 

Прыгажосць жывога

 

Навокал Свет такiм адметным

Ствараўся нездарма калiсьцi,

Сцяблiнкi вобраз непрыкметны

Нясе з сабою шмат карысцi.

 

Раслiны ў полi – нiбы людзi,

I кожная жыццю прыдатна,

Той выгляд вока не забудзе:

Як выглядае луг выдатна!

 

Мiнуй агрэсараў з замежжа,

З уплыву iх прыдбаеш гора:

Калючым злом паўзуць за межы,

Каб захапiць у збожжа поле.

 

Прыгожыя звяры у лесе:

Усiм адметны зубр магутны!

Над звычкамi зайцóў пасмейся,

Траву варушыць вуж нячутны…

 

Цудоўны Божыя стварэннi,

I кожнае ў сваёй красе.

Мiнула колькi пакаленняў,

Як свет змяняўся пакрысе!

 

Вось пчолкi, кветачкам падобны,

Дзе назапашаны нектар,

Iх дзеi надта даспадобы –

Стварыць жыццю прыдатны дар.

 

Аддзячым працаю Прыроду

I дапаможам ўсiм жывым

Ўзрасцi с патрэбамi народам.

Падзякуем прыгожым iм!

 

Прыгажосць працы

 

Прыгажосць упрыгожана працай,

Нецiкава без пошукаў жыць:

Нямала трэба пастарацца,

Каб рэч прыгожую стврыць.

 

Дарэмны дзень, калi без працы:

Карысцi людзям не зрабiў.

Мiжволi сам пачнеш цурацца,

Што неяк так дзянёк адбыў…

 

Прыгожае будуем сёння,

I тут патрэбны кожны дзень.

Глядзець няможна, як спрасоння

Гультай чакае “працадзень”.

 

Няўдалы дзень без песнi шчырай –

З ёй праца ладзiцца ямчэй…

Як птушкам, што ляцяць у вырай,

Вярнуцца хочацца хутчэй.

*************************

Прыслухайся да волi Неба,

Дзень не знiкае ў небыццё…

З наказу дзедаў: нам патрэбна

Пражыць прыгожае жыццё!

 

Будучыня Прыгажосці

 

Прадбачу ў будучым падзеi,

Што упрыгожаць наваколле,

Прыдбаем дзiўныя надзеi,

Нiбыта п’есы з новай роллю.

 

Ёсць фантастычныя малюнкi

Ад Рэрыха, дзе з небам горы,

Скрозь невядомыя кiрункi

Вядуць ў прыгожыя прасторы.

 

Там думкi збудуцца аб шчасцi

Для ўсiх людей на ўсе вякi,

Няможна з Вераю прапасцi –

Адолець трэба шлях такi!

*************************

Пакуль жывуць пад Небам людзi

Працяг у Прыгажосцi будзе!

 

(Пачата 15/16.05 – скончана 27.06.2020)